Sessizliğin Ardındaki Çığlık: Akran Zorbalığını Koçvari İletişimle Keşfetmek
- Irmak C
- 9 Eki
- 3 dakikada okunur
Merhaba Koçvari Ebeveyn Yaklaşımı bültenimin değerli okuyucularım! Ben koç, eğitmen, danışman Irmak Cankul.
Bu hafta, ortaokul ve lise çağındaki çocuklarımızın okul hayatında ne yazık ki sıklıkla karşılaştığı, ancak genellikle göz ardı edilen bir gerçeğe, akran zorbalığına odaklanacağız.
Bir ebeveyn olarak ilk tepkimiz genellikle korumacı olmak ve hemen harekete geçme yönünde olur. Ancak çocuğumuz bu tür bir deneyimi içe kapanarak yaşıyorsa, geleneksel sorgulama yöntemleri işe yaramaz. Koçvari ebeveynlik ise burada devreye girer: Sorgulamak yerine, keşfetmek ve güvenli bir liman olmak.
Gençteki Dikkat Edilmesi Gereken Belirtiler
Gençler genellikle utanma ve suçluluk duygusu nedeniyle durumu gizlediği için ebeveynlerin dikkatli olması gerekir. En belirgin değişimler şunlardır:
Duygusal Değişimler: Normalde neşeli bir gencin aniden sinirli, alıngan veya içe dönük olması. Özellikle okul hakkında konuşulurken öfke patlamaları veya ağlama krizleri yaşanması.
Fiziksel Şikayetler (Psikosomatik): Sabahları mide ağrısı, baş ağrısı veya mide bulantısı gibi okula gitmeyi engellemeye yönelik sık hastalık şikayetlerinin artması. Ayrıca uyku ve yeme düzeni bozuklukları da görülebilir.
Açıklanamayan Kayıp ve Yaralar: Vücudunda açıklanamayan morluklar veya kesikler olması ve bunun için inandırıcı olmayan bahaneler sunması. Okul eşyalarının, parasının veya cihazlarının sık sık kaybolması veya hasar görmesi.
Okuldan Kaçınma Alışkanlıkları: Okula gitmek için ciddi direnç gösterme, okula giderken veya dönerken alışılmadık güzergahları tercih etme. Okulun, öğretmenlerin veya belirli öğrencilerin adını anmaktan kaçınma.
Bu belirtileri sadece "ergenlik" olarak görmemek, altında yatan zorbalık ihtimalini göz önünde bulundurarak koçvari bir yaklaşımla gence yaklaşmak kritik önem taşır.
Akran Zorbalığının Okulda Yol Açtığı Temel Problemler
Zorbalığa maruz kalan genç, kendini güvende hissetmediği bir ortamda bulunmanın getirdiği stresle baş etmek zorundadır. Bu durum, okulda somut olarak şu sorunlara neden olur:
Akademik Başarıda Düşüş: Zorbalık kurbanları, okula gitmekten kaçınma, derse odaklanamama ve sürekli tetikte olma hali yaşar. Bu, doğal olarak notların düşmesine ve akademik hedeflere ulaşmakta zorlanmaya yol açar.
Okuldan Kaçınma ve Sosyal İzolasyon: Okul, tehdit algılanan bir yer haline gelir. Bu, devamsızlıkların artmasına, teneffüslerde kalabalık ortamlardan kaçınmaya ve okul sonrası etkinliklere katılmama eğilimine neden olur. Genç, sosyal olarak izole olmayı, potansiyel bir saldırıdan korunma yolu olarak görür.
Öz Saygı ve Güven Kaybı: Sürekli eleştirilmek, alay edilmek veya dışlanmak, gencin kendi değerine ilişkin inancını zedeler. Genç, kendisini değersiz ve sevilmez hissetmeye başlar, bu da yeni sosyal girişimlerde bulunma cesaretini kırar.
Disiplin Sorunları: Bazı gençler, zorbalıkla başa çıkmak için agresifleşir. Kendi mağduriyetlerini gizlemek veya zorbaları uzaklaştırmak amacıyla kendileri de kavgacı veya kural ihlal eden davranışlar sergilemeye başlayabilir.
Zorbalık Nasıl Yaşanıyor? (Ebeveynin Gözden Kaçırdıkları)
Gençler, zorbalığa maruz kaldıklarında, bunu ebeveynleriyle paylaşmaktan çekinirler. Neden mi?
Utanma ve Suçluluk: "Bu benim hatam" veya "Eğer söylersem, daha da kötü olur" düşüncesi.
Koruma İhtiyacı: Ebeveynlerinin endişelenmesini istememe.
Müdahale Korkusu: Ebeveynin yapacağı sert bir müdahalenin durumu daha kötüleştireceği endişesi.
Bu nedenle, koçvari ebeveynin ilk adımı, konuşmaya zorlamak değil, dinlemeye hazır bir ortam yaratmaktır. İşte koçvari iletişimle zorbalığı nasıl öğrenebilir ve destek olabiliriz:
Koçvari İletişimle Zorbalığı Çocuğunuzdan Öğrenme
Zorbalığın işaretlerini (okula isteksizlik, uyku düzeni bozukluğu, sinirlilik) fark ettiğinizde, direkt konuya girmek yerine kapıyı aralayan sorular sormalısınız:
1. Yargılamadan Kapıyı Aralayın
"Seni kim rahatsız etti?" diye sormak yerine, hislerine odaklanın.
Koçvari Soru: "Son günlerde çok yorgun/dalgalı olduğunu fark ediyorum. Okulda veya arkadaş çevrende seni şu aralar en çok ne zorluyor?"
Amaç: Sorunun kaynağını değil, çocuğunuzun duygusal yükünü isimlendirmesine fırsat vermek.
2. Kendi Deneyimine Dair Merak Edin
Zorbalık tanımını sormak yerine, kendi sosyal çevresini anlamaya çalışın.
Koçvari Soru: "Okulda birinin diğerine adil davranmadığını gördüğünde, bu seni nasıl hissettiriyor? Senin gözlemlediğin bir durum var mı?"
Amaç: Zorbalığı genel bir sorun olarak konuşarak, kendi deneyimini daha rahat açmasını sağlamak.
Koçvari Yaklaşımla Destek Olma ve Eylem Adımları
Çocuğunuz durumu paylaştıktan sonra, koçvari rolünüz çözüm sunmaktan çözüm ortağı olmaya dönüşmelidir.
1. Duygusunu Onaylayın (Asla Küçümsemeyin!)
"Bunu kafana takma" veya "Seni güçlendirecek" gibi cümleler kurmayın.
Koçvari Duruş: "Böyle bir şey yaşamanın ne kadar zor ve yıpratıcı olduğunu anlıyorum. Bu senin hatan değil. Benimle paylaştığın için çok cesursun."
Amaç: Çocuğun hissettiği utanç ve yalnızlık duygusunu silmek ve ona koşulsuz destek sağlamak.
2. Eylem Planının Mimarı Onu Yapın
Çocuğunuzun yerine okul yönetimiyle konuşmak yerine, hangi adımın kendisine en iyi geleceğini ona sorun.
Koçvari Soru: "Bu durumun senin için en iyi şekilde çözülmesi için sence ilk atılması gereken güvenli adım ne olmalı? Benim müdahale etmem mi, yoksa önce senin öğretmeninle konuşman mı seni daha güçlü hissettirir?"
Amaç: Çözüm sürecinin kontrolünü ona vererek, öz yeterlilik ve öz güvenini artırmak.
Akran zorbalığı gibi hassas bir konuda koçvari ebeveynlik, çocuğunuzun kurban rolünde kalmasını engeller, onu kendi hayatının sorun çözücüsü ve lideri yapar.
Siz bu hafta, çocuğunuzla olan konuşmanızda "öğrenme" odaklı hangi yeni koçvari soruyu deneyeceksiniz? Yorumlarda paylaşarak bu önemli konudaki farkındalığı artıralım.
Sevgilerimle,
